Volosx4 Competition – first prize

Multiple corporalities in the urban environment

We detect a unique feature of the city of Volos, that is the housing and activation of a great potential of numerous social entities.

55 Non-Governmental Organizations, foundations and associations, 10 governmental social organizations and 3 pedagogical departments, one of which -the Department of Special Education- is unique in Greece.

The Non-Governmental Organizations are involved (inter alia) with socially excluded groups of people. They produce a great deal of research and they work on the rehabilitation or development of the different bodies’ special skills.

In the same time, the city’s vigorous industrial past has given a legacy of 40 remaining industrial shells, 22 of which have adapted new cultural uses, as well as educational-academic ones.

A closer look could provide us with the awareness that many of these excluded groups, such as people facing kinetic difficulties, blind people or people with low vision, deaf-mute people etc. don’ t interact with the city’s public body and don’ t participate in collective activities. The spatial manifestation of their social exclusion is the lack of visibility.

Aiming at the amplification and broadening of research and activity of these entities, we attempt to create the case of reconquering of public space by the, previous mentioned, excluded groups. Once they become visible, the distance that separates ”us” from them will eventually be decreased. The ways and practices for different groups to annex it will enrich the vocabulary of public space’s production, re-articulating its rationale of uses.

Starting/Originating from a significant premise of disability studies, that epitomizes in “nothing for us, without us”, we claim that the action of these entities can participate in the public space’s production.

We propose an intervention/planning, which will create the premise of co-existence. It consists of 3 moves:

-We transform the “cross” into a public space. It subsequently becomes the unitary cell, that can be expanded to different areas of the city, either sparsely, or in a series.

-We select the crossroads adjoining industrial cells, in order to create a conjunction between public space and communal, enclosed (space inside the) buildings. By this means, we provide an unhindered access to the public building, and the public building itself becomes a landmark.

-We construct a multifunctional, movable space (container/capsule), that supports the Non-Governmental Organisations’ activities. The container/capsule functions as a supplemental to the “cross ” public space and the re-used tobacco warehouse. It is used for workshops, meetings, exhibitions, performances, and as an info-point. Therefore, it provides these people with visibility within the public realm and interacts with it. This construction can be moving across the city, since it resides in a different cross every time.

We have, therefore, a triptych of actions that fuel one another.

Corporality

“There are two sort of people, those with disabilities and those who haven’t found theirs yet”.

We oppose to the condensation produced by the modelling of the human body. And that is so, because it is based in coding the metric elements, reproducing a mechanistic body that forms, in all cases, a normative standard.

On the contrary of any attempt of reenacting the human body we should integrate the sensory parameters related to the environment.

There is an abundancy of relationships with the environment, manifested in every body with special traits. The specific perceptional relationship with space should be embodied in the body’s portrayal.

Therefore, the only universality we can suggest/recommend as a design principle, is the one concerning each body in a multitude of different ways.

different bodies = different percieving abilities of space

Perceptional Abilities

Perceptional abilities don’t just escalate as to their quantitative features, but they change qualitatively, as well.

Eg. the gait and the subsequent mapping of space, from someone deprived of vision, is accomplished through a continuous tapping of a stick and the vibrations received from every direction of space. Someone deprived of hearing is walking and turning over every now and then so as to cover a 360 degree’s space with his vision in order to perceive the space (around him) and interact with the environment. For someone deprived of hearing, space is becoming a substantial part of the communication process. The clarity with which a deaf person communicates has to to with the clarity or confusion of the place around him. Someone moving in a wheeling chair builds a connection to the ground though the medium of wheels, so his “walking” is subsequently a rolling that keeps in constant contact with it.

Therefore, we can every time create models of partial relations between the bodies and the spaces around them.

Spatial Values

Integrating the themes presented above, and given that the summing of corporalities produces an intellectual map of the environment, we introduce into our design process 8 elemental values, which will produce readable and challenging landscapes for mapping. They will evoke the development of perceptive landscapes, concerning every sense, without a discrimination towards a design that fetishizes the visible. By creating the possibility to participate in different experiences, that adress everyone (equally and) simultaneously. These particular values will focus on, and develop in, the uniqueness of the urban construction of Volos.

Acoustics:

spaces with controlled acoustic environment and in no case noisy

Spatial sequence

Spatial landscapes with discernible qualities in a sequence

Compartmentalization

fragmentation of qualities

Transitional spaces

areas demonstrating – providing information on the transition to the following one, or on the qualities of the following one

Sensory zone

Escape places

areas providing the possibility to relax

Safety

Unhindered accessibility to everyone

Independence

Possibility of autonomous use of space by the individual

hiboux architecture (Dimitris Theodoropoulos, Marianna Xyntaraki, Maria Tsigara) + Vasilis Ntovros

Ανάγνωση

Η ιδιαιτερότητα της πόλης του Βόλου έγκειται στο ότι στεγάζονται και δραστηριοποιούνται σε αυτήν ένα πλούσιο και ποικίλο δυναμικό κοινωνικών φορέων. 55 μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) ιδρύματα και σύλλογοι , 10 κρατικοί κοινωνικοί οργανισμοί και 3 παιδαγωγικά τμήματα εκ των οποίων το παιδαγωγικό τμήμα Ειδικής αγωγής είναι το μοναδικό στην Ελλάδα.

Οι ΜΚΟ ασχολούνται με ομάδες ατόμων που είναι κοινωνικά αποκλεισμένες. Παράγουν έρευνα και δραστηριοποιούνται στην αποκατάσταση ή την ανάπτυξη των ειδικών δυνατοτήτων διαφορετικών σωμάτων.

Ταυτόχρονα το ζωηρό βιομηχανικό παρελθόν της πόλης της έχει κληροδοτήσει 40 εναπομείναντα εργοστασιακά κελύφη από τα οποία τα 22 έχουν ενταχθεί σε νέες χρήσεις πολιτιστικού και εκπαιδευτικού – ακαδημαϊκού χαρακτήρα και συμμετέχουν ενεργά στην ζωή της πόλης.

Στρατηγική

Μια προσεκτικότερη παρατήρηση θα μπορούσε να διακρίνει ότι πολλές από αυτές τις αποκλεισμένες ομάδες δεν χρησιμοποιούν σχεδόν ποτέ τον κοινό δημόσιο χώρο. Η χωρική έκφραση του κοινωνικού αποκλεισμού τους είναι η μη ορατότητα. Δεν συνδιαλέγονται με το υπόλοιπο σώμα της πόλης και δεν συμμετέχουν στις συλλογικές δραστηριότητες.

Προσβλέποντας στην ενίσχυση και την διεύρυνση της έρευνας και της δράσης αυτών των φορέων επιχειρούμε να δημιουργήσουμε την συνθήκη της κατάκτησης του δημόσιου χώρου από ομάδες αποκλεισμένες. Αν γίνουν ορατές θα μειωθούν τα πράγματα που ¨μας¨ διακρίνουν από αυτές. Η διαφορετική αλλά κοινή χρήση του χώρου σε μια συγκατοίκηση θα δημιουργήσει μια ¨παράδοση¨, ένα “αρχείο” στην παραγωγή δημόσιου χώρου. Οι διαφορετικές πρακτικές οικειοποίησης του θα συγκεντρώσουν ένα λεξιλόγιο αντιμετώπισης προβλημάτων αλλά και εμπλουτισμού του.

Εκκινώντας από ένα σημαντικό πρόταγμα των disability studies (σπουδές αναπηρίας ) που συνοψίζεται στην φράση ¨τίποτα για εμάς χωρίς εμάς¨ η δράση των φορέων αυτών θεωρούμε ότι μπορεί να εμπλακεί στην παραγωγή του δημόσιου χώρου.

η ορατότητα κάνει τις διαφορές μη ορατές

¨Αν σπάσουμε τους χωρικούς περιορισμούς οι κοινωνικοί θα ακολουθήσουν¨

Προτείνεται μια επέμβαση/προγραμματισμός η οποία θα δημιουργήσει την προϋπόθεση της συνύπαρξης. Αποτελείται από 3 κινήσεις:

-Μετατρέπουμε τον “σταυρό” σε δημόσιο χώρο. Γίνεται το μοναδιαίο κύτταρο που μπορεί να επεκταθεί σε διαφορετικά σημεία της πόλης είτε διάσπαρτα είτε σε σειρά.

-Επιλεγούμε σταυροδρόμια τα οποία γειτνιάζουν με βιομηχανικά κελύφη έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια σύζευξη δημόσιου χώρου και κοινόχρηστου κλειστού κτιρίου. Με αυτό τον τρόπο γίνεται απρόσκοπτη η πρόσβαση στο δημόσιο κτίριο και το ίδιο γίνεται σημείο αναφοράς.

-Κατασκευάζουμε έναν πολυλειτουργικό, κινητό χώρο ( container/κάψουλα) που υποστηρίζει τις δραστηριότητες των ΜΚΟ. Το container/κάψουλα λειτουργεί συμπληρωματικά με τον δημόσιο χώρο του “σταυρού” και της επαναχρησιμοποιούμενης καπναποθήκης. Χρησιμοποιείται για τα εργαστήρια, τις συναντήσεις, τις εκθέσεις, τις παραστάσεις, το info point. Με αυτόν τον τρόπο τους δίνει ορατότητα στην δημόσια σφαίρα και αλληλεπιδρά με αυτήν. Η κατασκευή μπορεί να μετακινείται στην πόλη αφού κατοικεί κάθε φορά άλλον σταυρό.

Επομένως έχουμε ένα τρίπτυχο αλληλοτροφοδοτούμενων δράσεων.

Σωματικότητα

¨υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων, αυτοί με αναπηρίες και αυτοί που δεν έχουν βρει τις δικές τους ακόμα¨

Αρνούμαστε την συμπύκνωση που παράγει η μοντελοποίηση του ανθρώπινου σώματος. Και αυτό γιατί βασίζεται στην κωδικοποίηση των μετρικών στοιχείων του, αναπαριστώντας ένα μηχανιστικό σώμα που παράγει σε κάθε περίπτωση κανονιστικό πρότυπο.

Αντίθετα σε κάθε απόπειρα να αναπαραστήσουμε το σώμα θα πρέπει να συμπεριλάβουμε τις αισθητηριακές παραμέτρους σε σχέση με το περιβάλλον.

Υπάρχει μια πληθώρα σχέσεων με το περιβάλλον που αναπτύσσονται σε κάθε σώμα με ιδιαιτερότητες. [και είναι ιδιαιτερότητες που παράγουν διαφορές περισσότερο πολιτισμικής τάξης]. Η ειδική αντιληπτική σχέση με τον χώρο θα πρέπει να είναι ενσωματωμένη στην αναπαράσταση του σώματος.

Επομένως την μόνη οικουμενικότητα την οποία μπορούμε να επιτρέψουμε ως αρχή σχεδιασμού είναι αν αυτή αφορά με διαφορετικό τρόπο κάθε σώμα.

Διαφορετικά σώματα=διαφορετικές αντιληπτικές ικανότητες του χώρου

Αντιληπτικότητες

Οι αντιληπτικότητες δεν οξύνονται μόνο ως προς τα ποσοτικά τους χαρακτηριστικά αλλά αλλάζουν και ποιοτικά.

Π.χ. ο βηματισμός και ακολούθως η χαρτογράφηση του χώρου από κάποιον που στερείται όρασης γίνεται [με ένα συνεχές ταπινγκ του ραβδίου] μέσω των δονήσεων που προσλαμβάνει από όλες τις διευθύνσεις του χώρου. Κάποιος που στερείται της ακοής περπατά στρεφόμενος ανά περιοδικά διαστήματα για να καλύψει 360 μοίρες με το βλέμμα του για να αντιληφθεί τον χώρο και να επικοινωνήσει με το περιβάλλον. Για αυτόν που στερείται ακοής ο χώρος γίνεται ουσιώδες κομμάτι της επικοινωνίας. [Η σαφήνεια με την οποία ένα κωφό άτομο επικοινωνεί έχει να κάνει με την σαφήνεια ή την σύγχυση του περιβάλλοντος]. Ο μετακινούμενος με καρότσι έχει μια σχέση με το έδαφος που μεσολαβείται από τροχούς κατ επέκταση το περπάτημά του είναι κύλιση σε συνεχή επαφή με αυτό.

Επομένως μπορούμε κάθε φορά να φτιάχνουμε μοντέλα επί μέρους σχέσεων των σωμάτων με τον χώρο σε μια πιο κατακερματισμένη περιγραφή σωμάτων.

Χωρικές αξίες

Συμπεριλαμβάνοντας αυτές τις προβληματικές και με δεδομένο ότι όλες οι σωματικότητες φτιάχνουν έναν νοητικό χάρτη του περιβάλλοντος εισάγουμε στον σχεδιασμό μας 8 στοιχειώδεις αξίες που θα παράξουν εύληπτα και ενδιαφέροντα τοπία προς χαρτογράφηση. Θα προκαλέσουν την ανάπτυξη αντιληπτικών τοπίων που θα αναφέρονται σε όλες τις αισθήσεις χωρίς να προκρίνουν έναν σχεδιασμό που φετιχοποιεί το ορατό. Δημιουργώντας την δυνατότητα να μετέχουμε σε διαφορετικές εμπειρίες που απευθύνονται σε όλους ταυτόχρονα. Οι συγκεκριμένες αξίες θα εστιάσουν και θα αναπτυχθούν στην ιδιαιτερότητα του αστικού μορφώματος του Βόλου.

ακουστική

χώροι με ελεγχόμενο ακουστικό περιβάλλον και όχι θορυβώδεις

χωρική αλληλουχία

χωρικά τοπία με διακριτή ποιότητα σε αλληλουχία

διαμερισμάτωση

κατακερμάτιση των ποιοτήτων

μεταβατικοι χώροι

περιοχές που σημαίνουν- παρέχουν μια πληροφορηση για την μετάβαση στην επόμενη ή το είδος της επόμενης

αισθητηριακή ζώνη

χώροι διαφυγής

περιοχές με την δυνατότητα ηρεμίας

ασφάλεια